برخی صاحبنظران معتقدند كه با برداشتن موانعی كه بر سر راه نقش آفرینی ایران در دنیای انرژی وجود دارد، می توان شرایطی ایجاد كرد كه دنیا ترجیح دهد، تنها به گزینه ایران برای انتقال انژی بیاندیشد. براساس طرح ترانس خزر، بخشی از گاز تركمنستان و كشورهای آسیای مركزی از بستر دریای خزر به اروپا منتقل خواهد شد. طول این خط لوله گاز حدود 2 هزار كیلومتر است و در صورت اجرا باید از عمق حدود 300 متری دریای خزر عبور كند. این خط لوله در واقع قسمتی از خط لوله انتقال گاز 'ناباكو' است كه از حمایت اتحادیه اروپا و آمریكا برخوردار است. اتحادیه اروپا مصمم است تا با تامین گاز مصرفی مورد نیاز كشورهای این قاره از دریای خزر، از وابستگی خود به روسیه بكاهد.

دكتر پیروز مجتهد زاده استاد دانشگاه در رشته ژئوپلیتك و جغرافیای سیاسی در گفتگو با خبرنگار ایرنا محورهای زیر را مورد ارزیابی قرار داد:

- تاكید بر اقتصادی بودن این طرح از سوی اروپا

- دلایل این اقدام توسط اروپا

- نتایج مذاكرات 1+5 و تاثیر آن در تصمیم اروپا

- مواضع ایران

**تاكید بر اقتصادی بودن این طرح

------------------------------------

دكتر 'پیروز مجتهد زاده' استاد دانشگاه در رشته جغرافیای سیاسی با تاكید بر اینكه اتحایه اروپا برای اجرای این طرح، باید مطالعات كافی را برای سودآور بودن انجام دهد، افزود: اتحادیه اروپا تنها در صورت صرفه اقتصادی باید آن را به اجرا درآورد.

وی افزود: به دلیل عدم دسترسی كشورهای آسیای مركزی به دریای آزاد، صادرات نفت و گاز از این كشورها با صرفه نیست، و باید منتظر جزییات این طرح باشیم.

این كارشناس ژئوپلتیك خاطر نشان كرد: ما الان از خزر لوله های نفتی باكو – تهران را داریم كه با پافشاری سرسختانه ایالات متحده آمریكا به اجرا درآمد و آمریكا در اجرای این طرح تنها به فكر اهداف سیاسی خود بود و اهداف اقتصادی كمتر مورد توجه بود. بیشتر هدف آمریكا این بود كه نفت خزر از ایران عبور نكند!‌ لذا این طرح صرفه اقتصادی برای بازارهای معمولی ندارد و فقط فعلا ایالات متحده آمریكا می تواند مشتری این نفت باشد.

دكتر مجتهد زاده خاطر نشان كرد:‌ اروپا باید هزینه هایی همچون هزینه های امنیتی و نگهداری از احداث خط لوله ای كه می خواهد از طریق دریا، گاز تركمنستان را به اروپا برساند را نیز به دیگر هزینه های احداث این خط لوله را درنظر بگیرد و ببیند كه آیا صرفه اقتصادی خواهد داشت یا نه؟‌

وی تاكید كرد: ‌به نفع اروپا است تا حوصله خرج داده و صبر كند تا مشكلات موجود مابین ایران و اروپا حل شود و به این طریق گاز و نفت خود را از مسیر ایران كه با صرفه ترین راه است، وارد كند.

**دلایل اقدام اروپا

--------------------

دكتر مجتهد زاده با اشاره به اینكه روس ها از انحصاری كه در تامین انرژی اروپا دارند، حداكثر استفاده ژتویلیتك و استراتژیك را می كنند،‌ افزود:‌ این موضوع خوشایند كشورهای دریافت كننده انرژی نیست و آنها درصدد ایجاد تعدد منابع برای خود هستند.

**نتایج مذاكرات 1+5 و تاثیر آن بر تصمیم اروپا

--------------------------------------------------

دكتر مجتهد زاده گفت: اگر مذاكرات 1+5 به سر منزل معقولی برسد، این فرصت برای اتحادیه اروپا ایجاد خواهد شد تا از گزینه ایران كه یك گزیته واقعی و حقیقی است و ارزان ترین، امن ترین و راحت ترین راه برای دست یابی به انرژی بدون دخالت روسیه می باشد، استفاده كند.

وی افزود: طبیعی است وقتی اتحادیه اروپا بتواند در قالب 5+1 مسایل خود را با ایران حل كند، به جای احداث خط لوله از تركمنستان و از زیر دریا كه بسیار پرهزینه و خطرناك است، برگ برنده بهتری را در اختیار خواهد داشت.

**مواضع ایران

---------------

دكتر مجتهدزاده با تاكید بر اینكه ایران نباید از این همه امكانات اقتصادی، مالی و صرفه های بزرگ برای استفاده بهتر صرفه نظر كند، افزود: برای تقویت ایران در دنیای انرژی باید تلاش كنیم كه مسایل مطرح میان ایران و بقیه كشورها را كه مانع استفاده از گزینه ایران در دنیای انرژی می شود به صورت معقول و مورد رضایت دو طرف سرو سامان دهیم.

وی خاطر نشان كرد:‌ برای ایران اصلا لزومی ندارد وارد بحث ترانس خزر بشود. چون هر نوع مخالفت یا موافقت ایران جنبه سیاسی پیدا خواهد كرد و این بحث یك بحث كاملا اقتصادی است. مخالفت ایران نتایج خوبی برای ایران نخواهد داشت و ایران باید درصدد ارتقا مكان و وضعیت خود باشد. باید سازندگی داشته باشیم و وضعیت خود را بسازیم.

مجتهدزاده تصریح كرد: اگر بتوانیم در این مذاكراتی كه هنوز خوشبختانه به پایان نرسیده(1+5)، با برداشتن موانعی كه بر سر راه نقش آفرینی ایران در دنیای انرژی دارد، می توان شرایطی ایجاد كرد كه دنیا ترجیح دهد، تنها به گزینه ایران برای انتقال انژی بیاندیشد.

این استاد دانشگاه با اشاره به اینكه همیشه قرار نیست كه كشورها از تمام جنبه های اقتصادی، سیاسی، ژئوپلتكی و استراتژیكی با هم همسویی كامل داشته باشند، ‌گفت: گاهی ممكن است یك كشور با كشور دیگری همسویی كاملا نظامی و جنگی داشته باشند ولی از نظر اقتصادی رقیب یكدیگر باشند.

مجتهدزاده با تاكید بر اهمیت منافع ملی خود، افزود:‌ آمریكا می خواهد به هر قیمتی، نفت منطقه آسیای مركزی از طریق باكو و تركیه به اروپا برسد و تمام تلاش خود را می كند كه ایران منزوی بماند و انرژی ایران صادر نشود.

وی افزود: در این شرایط تكلیف ما كاملا روشن است و ما باید وضعیت خود را چنان اعتلا دهیم كه برای دریافت كنندگان و محتاجان انرژی، ‌ایران بهترین گزینه(ارزان ترین، امن ترین، منطقی ترین) باشد.

پژوهش**1673**9123